वृद्धवृद्धाका लागि उपयोगी योगासन

इन्भेष्टाेपेपर । असाेज १, २०८०

उमेर बढ्दै जाँदा हाम्रो शरीरमा धेरै परिवर्तन हुन्छन् । जसकारण हड्डी कमजोर हुन थाल्छ । यस्तो अवस्थामा घुँडा, काँध, ढाड, जोर्नी र मांसपेशीको दुखाइ हुन थाल्छ । नियमित योग गरेर यी समस्याबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ । 

बुढेसकाल लाग्न थालेपछि पाचन शक्ति पनि कमजोर हुँदै जान्छ । यो योगासनले पाचन क्रियालाई सन्तुलनमा राख्न मद्दत गर्छ । त्यस्तै, बुढेसकालमा अल्छी लाग्छ, त्यसैले अधिकांश वृद्धवृद्धामा तनाव तथा डिप्रेसनको समस्या हुने पाइन्छ । यस्ता समस्याबाट बच्न पनि याेगासन प्रभावकारी मानिन्छ । 

१. ताडासन (पर्वत मुद्रा) : ताडासन वरिष्ठ र वृद्ध व्यक्तिहरूको लागि प्रारम्भिक स्तरको योग हो, जुन योग चटाईमा उभिएर सजिलै गर्न सकिन्छ।

यस आसनले मेरुदण्डमा पर्याप्त स्ट्रेच हुन्छ, ताडासन योगले शरीरलाई सन्तुलनमा राख्न मद्दत गर्छ । साथै, स्वास्थ्यमा पनि सुधार ल्याउँछ । यसले तपाईंको तिघ्रा, खुट्टा, हातलाई बलियो बनाउन सहयोग गर्छ ।

२. बद्ध कोणासन (पुतली मुद्रा) : बद्ध कोणासन एक धेरै सरल योग आसन हो, जो कोहीले पनि गर्न सक्छ। यो योगमा शुरुवात गर्नेहरूको लागि राम्रो मुद्रा हो।

बद्ध कोणासन गर्दा तिघ्रा र घुँडा बलियो हुन्छ । यति मात्र होइन, यसले शरीरका पाचन प्रणाली क्षमताको विकास गर्छ । यो योगासन वृद्धवृद्धाका लागि तनाव र थकान कम गर्न निकै सहयोगी हुन्छ । बद्ध कोणासनले पहिलेदेखिको ढाड दुखाइमा राहत दिन ठूलो भूमिका खेल्छ । यो अभ्यास गर्नाले कम्मरलाई दुबै तर्फबाट राम्रोसँग मसाज हुन्छ ।

३. शवासन :  याे सवैभन्दा सजिलाे आसन हाे । निष्फ्रिक्री भै उत्तानाे परेर सुत्दा अलाैकिक लाभ मिल्दछ । याे आसन अन्य आसनकाे अन्तरमा पनि गर्न सकिन्छ ।

शवासन योग गर्दा शरीरलाई आराम मिल्छ । यसले तपाईंलाई तनावमुक्त महसुस गराउँछ । शवासन योग गर्दा उच्च रक्तचाप नियन्त्रण हुन्छ । 

४. वज्रासन (हिरा मुद्रा) : ज्येष्ठ नागरिकका लागि योगमा अर्को मुद्रा वज्रासन हो, जुन एक मात्र आसन हो जुन खाना पछि, विशेष गरी खाजा पछि पनि गर्न सकिन्छ।

यो एक ध्यान आसन हो, यसो गर्नाले शरीर बलियो र स्थिर हुन्छ। यसको प्रयोगले पाचन शक्ति बढाउन मद्दत गर्छ । ग्यास्ट्रिक उज्यालो हुन्छ, पेटको वायु सम्बन्धी विकारहरू हट्छ, हड्डी र काँधहरू सीधा हुन्छन् र शरीरमा रक्तसञ्चार राम्ररी हुन्छ। यसले खुट्टाको मांसपेशीलाई पनि बलियो बनाउँछ । साथै ग्यास र कब्जियतको समस्या पनि हुँदैन ।

५. भुजंगासन (कोबरा पोज) : भुजंगासन एक सुत्ने आसन हो, जुन वरिष्ठहरूले सजिलै अभ्यास गर्न सक्छन्। सुविधाको लागि हात अन्तर्गत योग ईंटहरू प्रयोग गर्नुहोस्।

यो आसनबाट मृगौलालाई विशेष फाइदा हुन्छ । घाँटी, काँध र मेरुदण्ड प्रभावित हुन्छ। टन्सिल र घाँटी ग्रंथिहरूलाई बलियो बनाउँछ । पीठ, छाती, मुटु, काँध, घाँटी र मांसपेशीहरू शक्तिशाली हुन्छन्। विशेष गरी मुटु रोगमा फाइदाजनक हुन्छ ।

६. सिद्ध आसन ( सिद्धासन) : सिद्धासन एक धेरै सजिलो र उपयोगी आसन हो। यो विशेष गरी वृद्धवृद्धाहरूको लागि वरदान हो। किनभने आध्यात्मिक दृष्टिले पनि यसको ठूलो महत्त्व छ। यसले मोक्ष पनि दिन्छ।

यो आसन जस्तो अरु कुनै आसन छैन। वृद्धवृद्धाका लागि यो वरदान हो । यो आसनले पिसाबसम्बन्धी रोग निको हुन्छ । यो आध्यात्मिक र शारीरिक दुवै रूपमा वृद्धहरूका लागि धेरै उपयोगी आसन हो।

७. बालासन (बाल मुद्रा) : यसलाई शशांकासन पनि भनिन्छ। भनिन्छ मान्छे बुढो भएपछि बच्चा बन्छ । शशांकासन ती सबै वृद्धहरूका लागि धेरै लाभदायक आसन हो। यो सजिलो संगै उपयोगी छ।

यो सुपवज्रासनको अभ्यास हो। सबै नसाहरू प्राकृतिक अवस्थामा आउँछन्। शरीर शिथिल हुन्छ । रिस खतम हुन्छ, मन प्रसन्न रहन्छ र क्रोध शान्त हुन्छ।

८. वृक्षासन (रूख मुद्रा) : शारीरिक वा आध्यात्मिक दुवै दृष्टिकोणबाट यो आसन वृद्धहरूको लागि धेरै उपयोगी छ । वृक्षासन संस्कृत शब्द हो। यसको शाब्दिक अर्थ रूख अर्थात् रूख जस्तो आसन हो। यस आसनमा योगीको शरीरले रूखको स्थिति बनाउँछ।

यस आसनले मेरुदण्डलाई लचिलो र बलियो बनाउन मद्दत गर्छ। यसले मांसपेशीहरूलाई लचिलो बनाउँछ, जसले मांसपेशीहरूलाई बलियो बनाउँछ, धैर्यता र सहनशीलता बढाउन सक्छ।

— एजेन्सीकाे सहयाेगमा